وراثت‏ پذیری و هتروزیس برخی صفات مرتبط با ارزش غذایی و کیفیت فیزیکی دانه برنج

نویسندگان

  • حمید نجفی زرینی دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، گروه اصلاح نباتات، دانشکده علوم زراعی
  • راویه حیدری دانشجوی دکترا، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، گروه اصلاح نباتات، دانشکده علوم زراعی
  • نادعلی باقری استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشکده علوم زراعی، گروه به نژادی زراعی
چکیده مقاله:

سابقه و هدف: برنج غذای اصلی مردم ایران و بسیاری از کشورهای جهان می‏باشد. با توجه به افزایش جمعیت و وجود محدودیت‏های اقلیمی برای کشت ارقام زراعی مهم از جمله برنج، لازم است که تولید برنج و در کنار آن ارزش غذایی افزایش یابد. بهره‏برداری از هتروزیس به عنوان راهکاری برای افزایش بیشتر عملکرد و کیفیت دانه برنج می‏باشد. بنابراین، هدف از این مطالعه، بررسی ساختار ژنتیکی و تعیین هتروزیس صفات مورد مطالعه برای برنامه‏های اصلاحی و انتخاب ترکیب‏های مناسب برای تولید برنج هیبرید می‏باشد. مواد و روش‏ها: در این آزمایش از 24 هیبرید حاصل از تلاقی شش لاین در چهار تستر (که براساس برخی صفات مهم غذایی مورد دورگ‏گیری قرار گرفته بودند) استفاده گردید. هیبریدها و والدین در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار براساس پنج صفت ارزش غذایی (فعالیت آنتی‏اکسیدانی، محتوای فنل، عناصر آهن و روی و پروتئین) و هفت صفت کیفیت فیزیکی (درصد برنج سالم و خرد، راندمان تبدیل، درصد گچی‏بودن دانه، طول، عرض و شکل دانه) به همراه عملکرد براساس طرح تلاقی لاین × تستر مورد ارزیابی قرار گرفتند و اثرات ترکیب‏پذیری والدین و هیبریدها، وراثت‏پذیری عمومی و خصوصی و هتروزیس صفات برآورد گردید. یافته‏ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل لاین × تستر برای صفات معنی‏دار بود که این حاکی از وجود اثر غیرافزایشی ژن در کنترل صفات می‏باشد. با توجه به نتایج ترکیب‏پذیری عمومی، ارقام فجر و غریب به عنوان بهترین ترکیب‏شونده برای عملکرد و صفات ارزش غذایی شناخته شدند. اجزای واریانس ژنتیکی برای صفات مورد بررسی نشان از سهم بیشتر واریانس ترکیب‏پذیری خصوصی نسبت به واریانس ترکیب‏پذیری عمومی بود و این نشان‏دهنده اثر غیرافزایشی ژن در وراثت‏پذیری صفات است. در تحقیق حاضر، تمامی صفات وراثت‏پذیری عمومی بالا (بالای 95 درصد) و خصوصی پایین داشتند. بررسی پدیده هتروزیس در تلاقی‏ مورد بررسی ‏سهم واریانس غالبیت را در کنترل این صفات نشان داد. نتیجه‏گیری: نتایج حاصل از بررسی اجزای واریانس ژنتیکی و بررسی هتروزیس نشان از نقش غیر افزایشی ژن در کنترل صفات ارزش غذایی، فیزیکی و عملکرد می‏باشد. بنابراین، بهترین روش اصلاحی استفاده از هتروزیس و روش هیبریداسیون در این تحقیق می‏باشد. نتایج هتروزیس نشان داد که برای اصلاح همزمان صفاتی مثل آهن، روی و پروتئین به همراه افزایش درصد برنج سالم، راندمان تبدیل، طول دانه و عملکرد و کاهش درصد گچی‏بودن و درصد برنج خرد می‏توان از تلاقی‏های اوندا × سپیدرود، غریب × آمل2، فجر × آمل2، فجر × آبجی‏بوجی، اوندا × موسی‏طارم و اوندا × ‏صدری استفاده نمود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نحوه عمل ژن و وراثت پذیری برای برخی صفات زراعی در 17 تلاقی سورگوم دانه ای

به منظور برآورد نحوه عمل ژن و وراثت پذیری عملکرد دانه در بوته‘ متوسط وزن خوشه ‘ تعداد روز تا گلدهی‘ متوسط طول خوشه و ارتفاع بوته در یک جامعه متنوع سورگوم دانه ای ‘ ا زطرح تجزیه وتحلیل میانگین نسلها استفاده شد. هفده فامیل‘ به عنوان فاکتور اصلی ‘ متشکل از والدین تلاقی و نسلهای f1 وf2 به عنوان فاکتور فرعی ‘ دریک طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصا دفی در پنج تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند....

متن کامل

تعیین عمل ژن ها و وراثت پذیری بعضی از صفات مرتبط با کیفیت برنج با استفاده از تجزیه و تحلیل گرافیکی دای آلل

بمنظور بررسی عمل ژن و وراثث پذیری بعضی از صفات مرتبط با کیفیت در ارقام مختلف برنج، پنج لاین خالص از ارقام اصلاح شده خارجی، داخلی و محلی شامل ارقام IR28 ، گیل 3، دم سیاه، غریب و سنگ جو در قالب یک طرح دای آلل ناقص با هم تلاقی داده شدند. در مرحله بعد تنوع صفات میزان آمیلوز دانه، دمای ژلاتینی شدن و قوام ژل دانه برنج برای همة ژنوتیپ‌ها (والدین وF1 ها) در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد ب...

متن کامل

تجزیه ژنتیکی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مرتبط با کیفیت دانه در ارقام برنج

به منظور مطالعه نوع عمل ژن‌ها و نحوه توارث صفات فیزیکی و شیمیایی مرتبط با کیفیت ظاهری و پخت دانه برنج، تجزیه میانگین نسل‌ها با استفاده از تلاقی دو رقم برنج ایرانی به نام‌های دیلمانی و سپیدرود با خصوصیات کیفی متفاوت انجام شد. بذرهای والدینی به همراه بذر نسل‌های F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد و دوازده صفت فیزیکی و شیمیایی شامل طول و عرض شلتوک، نسبت ...

متن کامل

برآورد وراثت‌پذیری و هتروزیس برخی صفات مورفولوژیک و قابلیت ترکیب‌پذیری لاین‌های برنج با روش لاین × تستر

به¬منظور برآورد میزان وراثت‌‌پذیری و هتروزیس برخی صفات مورفولوژیک و تعیین قابلیت ترکیب‌‌پذیری لاین‌های برنج، دو لاین نر عقیم سیتوپلاسمی (CMS ) به‌عنوان تستر با 4 لاین خالص دیگر به‌عنوان والد پدری به روش لاین × تستر تلاقی داده شدند و در سال بعد والدین و نتاج در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت و 8 صفت کمی روی آنها اندازه‌گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت‌های بسیار معنی‌داری بین ...

متن کامل

هتروزیس و تجزیه ترکیب پذیری برای عملکرد و صفات وابسته به عملکرد در برنج هیبرید

Study of combining ability and heterosis were conducted on 12 F1 hybrids along with seven rice genotypes (three cytoplasmic male sterile lines and four restorer varieties) to know the pattern of inheritance of some morphological traits for selecting superior genotypes. The experiment was carried out according to line x tester mating design, in Sari Agricultural Sciences and Natural Resources Un...

متن کامل

مکان یابی qtlهای صفات مرتبط با کیفیت دانه در برنج

برنج (oryza sativa l.) از مهمترین گیاهان زراعی دنیا و تجزیه ژنتیکی عملکرد و صفات مرتبط با کیفیت آن به عنوان یکی از اهداف مهم اصلاحی می باشد. نظر به اینکه کیفیت دانه و صفات زراعی به صورت کمی توارث می یابند، بنابراین مکان یابی ژن های کنترل کننده آنها با استفاده از نشانگرهای مولکولی در ایجاد ارقام برنج اصلاح شده بسیار مفید خواهد بود. به منظور مکان-یابی qtlهای کنترل کننده 16 صفت زراعی و مرتبط با کی...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 27  شماره 1

صفحات  143- 163

تاریخ انتشار 2020-04-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023